Podstawą każdej instalacji RTV/SAT jest antena oraz przewód koncentryczny, łączący ją z właściwym odbiornikiem. Każdy dodatkowy element wprowadzony do takiej instalacji (złącza, elementy czynne/bierne) może jedynie powodować dalszą degradację przesyłanego sygnału. Dlatego kable koncentryczne, zaraz po antenie odbiorczej, to najważniejsze elementy instalacji RTV/SAT. Nawet najlepsza antena odbiorcza nie wypełni bowiem swojego zadania jeśli instalacja zostanie wykonana w oparciu o niskiej jakości przewód. A jeśli do tego dołożymy mało dokładny montaż, to kłopoty z prawidłowym odbiorem sygnałów TV są niemal pewne.
Kable koncentryczne zbudowane są z kilku elementów, które decydują o ich właściwościach i jakości. Zazwyczaj informacje o nich są zamieszczone w specyfikacji lub bezpośrednio na kablu. Nie zawsze jednak mamy możliwość ich sprawdzenia. Co gorsza, nie zawsze informacje te są rzetelne!
Jak zatem sprawdzić jakość kabla?
Wystarczy tylko podstawowa wiedza i użycie naszych zmysłów – poniżej podpowiadamy 7 praktycznych sposobów.
-
Weryfikacja przeznaczenia kabla.
Płaszcz zewnętrzny wykonany jest z warstwy tworzywa sztucznego chroniącego przewód przed wilgocią. Ta zewnętrzna izolacja zapewnia nie tylko odporność na działanie warunków zewnętrznych oraz uszkodzenia mechaniczne – materiał użyty do wykonania płaszcza zewnętrznego determinuje właściwości kabla.
Najczęściej stosowane to:
- PVC – do użytku wewnątrz pomieszczeń,
- PE – do stosowania na zewnątrz. Ponadto kable zewnętrzne posiadają warstwę chroniącą je przed warunkami atmosferycznymi i promieniowaniem UV – są żelowane. Zdejmując część płaszcza zewnętrznego możemy się przekonać, czy pod nim znajduje się galaretowata maź, chroniąca wnętrze kabla przed wilgocią.
-
Sprawdzenie wytrzymałości płaszcza zewnętrznego.
Aby się o tym przekonać, wystarczy spróbować zdjąć płaszcz bez użycia jakiegokolwiek narzędzia. Jeśli otulina PVC/PE jest luźna i łatwo daje się zsunąć z warstwy oplotu lub folii, a przy tym wydłuża się i rozciąga, to nie gwarantuje ona odpowiedniej wytrzymałości przewodu.
-
Kontrola jakości ekranu.
Ekran to zazwyczaj aluminiowa lub miedziana folia owinięta na dielektryku. Jej zadaniem jest odizolowanie sygnału płynącego wewnątrz przewodu przed falami elektromagnetycznymi z zewnątrz, które wywołałyby zakłócenia. Ekran nie pozwala również sygnałowi przenikać na zewnątrz, żeby nie doprowadzić do jego osłabienia. Aby obie te funkcje były spełnione, folia pokrywająca dielektryk lub oplot powinna być owinięta „na zakładkę”. Dodatkowo folia oplatająca dielektryk powinna być do niego przyklejona. Łatwo to sprawdzić poprzez usunięcie części płaszcza i odsłonięcie ekranu. Jeżeli folia bezpośrednio pokrywająca dielektryk jest luźna, przesuwa się, to oznacza, że nie została przyklejona. Istnieje zatem niebezpieczeństwo, że przy układaniu kabla, kiedy będziemy musieli go odpowiednio wygiąć, folia odsłoni dielektryk i powstanie niezabezpieczona „szczelina”, przez którą będą przenikać sygnały.
-
Sprawdzenie gęstości oplotu.
Oplot to najczęściej miedziana lub aluminiowa siatka zbudowana z drucików o średnicy ok. 0,16 mm. Im większa gęstość oplotu (więcej drucików), tym wyższa szczelność elektromagnetyczna kabla. To kolejna bariera (po ekranie), chroniąca przesyłany sygnał przed zakłóceniami z zewnątrz.
Na pierwszy rzut oka trudno jest ocenić gęstość oplotu. W tym celu warto zwrócić uwagę na kąt przeplatania się włosków. Jeśli są one ułożone luźno, bardziej wzdłuż kabla, to mamy do czynienia z cienkim oplotem. Jeśli natomiast włoski tworzą gęsty warkocz, są ułożone bardziej w poprzek kabla, to gęstość pokrycia oplotem jest wysoka. Tym samym nasz sygnał będzie lepiej chroniony.
-
Sprawdzenie dielektryka.
Dielektryk to warstwa tworzywa sztucznego, wykonana najczęściej z poliizobutylenu (PIB). Ważne jest, aby materiał ten był spieniany fizycznie. Chemiczne spienianie nie daje bowiem trwałych efektów – po kilku latach dielektryk nam skruszeje. Kruchość dielektryka maksymalizuje ryzyko przemieszczenia się rdzenia względem folii (pierwszy stopień ekranu), co może skutkować utratą współosiowości kabla i spowodować zmianę jego impedancji. Niestety rodzaj spienienia trudno sprawdzić, nie mając odpowiednich narzędzi. Możemy za to zweryfikować, czy dielektryk jest ścisły i dobrze przylega zarówno do żyły wewnętrznej (rdzenia), jak i do folii (ekranu). Ma to kluczowe znaczenie podczas zginania kabla i decyduje o jego dopuszczalnym promieniu zgięcia.
-
Weryfikacja szczelności elektromagnetycznej /klasy kabla.
O klasie kabla świadczy m.in. stopień jego szczelności elektromagnetycznej. Rozróżniamy kilka klas kabli współosiowych: B, A, A+, A++. Im wyższa klasa, tym większa szczelność przewodu i odporność na zakłócenia zewnętrzne. Większą szczelność uzyskuje się m.in. dobierając rodzaj i ilość użytych ekranów i oplotów. Wyróżniamy kable:
- TWINSHIELD – posiadają wewnątrz dwie warstwy: folia + oplot,
- TRISHIELD – posiadają wewnątrz trzy warstwy: folia + oplot + folia.
- QUADSHIELD – posiadają wewnątrz cztery warstwy: oplot + folia + oplot + folia.
Oczywiście im większa ilość warstw, tym wyższa szczelność elektromagnetyczna i lepsza jakość kabla. Aby przekonać się, z jakim kablem mamy do czynienia, wystarczy tylko „obrać” go warstwa po warstwie, docierając do dielektryka.
-
Sprawdzenie rodzaju i grubości żyły wewnętrznej (rdzenia).
Rodzaj zastosowanej żyły wewnętrznej i jej grubość mają istotny wpływ na tłumienie sygnału w kablu. Tłumienność decyduje o tym, na ile przesyłany sygnał ulegnie osłabieniu wraz ze wzrostem odległości. Wartość tłumienności przewodów koncentrycznych podawana jest zwykle na 100 metrów bieżących kabla. Kable charakteryzujące się niską tłumiennością pozwalają zachować odpowiednią jakość sygnału na całej długości przewodu, aż do urządzenia odbiorczego.
Rdzeń kabla koncentrycznego może być wykonany z miedzi (Cu) lub stali miedziowanej (CCS). Miedź ma lepsze właściwości przewodzące oraz stawia mniejszy opór dla ładunków elektrycznych. Dlatego też jest powszechniej stosowana w różnego rodzaju kablach i przewodach energetycznych. Z kolei średnica przewodu zwiększa czynną powierzchnię przewodzącą i zmniejsza opór dla tych ładunków.
Jeśli rdzeń kabla jest miękki, a po lekkim zeskrobaniu lub obcięciu w zasadzie nie zmienia koloru, to możemy mieć pewność, że mamy do czynienia z żyłą miedzianą. Jeśli jednak rdzeń jest twardszy, a po zeskrobaniu wierzchniej warstwy miedzi wyraźnie wyłania się srebrzysty kolor stali, to mamy kabel z żyłą miedziowaną.
Pamiętajmy zatem – jeżeli:
- grubość żyły wewnętrznej przekracza 1mm (np. 1,02; 1,13),
- folia, pełniąca funkcję ekranu, jest klejona do dielektryka spienianego fizycznie,
- jest to kabel typu TRISHIELD lub QUADSHIELD, czyli z potrójną lub poczwórną izolacją,
- oplot posiada gęstość pokrycia min. 67% (gęsto ułożone włoski o grubości min. 0,16mm)
- rodzaj płaszcza jest odpowiednio dostosowany do przeznaczenia kabla (żelowany do zastosowania zewnętrznego)
- maksymalna tłumienność dla częstotliwości granicznych 862MHz i 2150MHz jest odpowiednio mniejsza od: 21dB i 32dB (parametr dla 100mb przewodu).
to możemy mieć pewność, że mamy do czynienia z kablem dobrej jakości. Na takim przewodzie możemy polegać projektując i wykonując instalację RTV/SAT, która ma bezawaryjnie funkcjonować przez długie lata.
A jakież to znaczenie ma materiał rdzenia przewodu, skoro przy tych częstotliwościach pracy, na skutek zjawiska naskórkowości, w przewodzeniu bierze udział praktycznie tylko jego powierzchnia?
Stąd miedziowanie. Przecież to nie kable zasilające do pracy przy 50Hz.
Jeśli chodzi o przesyłanie częstotliwości na odległość to efekt naskórkowości jest jak najbardziej trafny. Musimy jednak pamiętać, że w wielu instalacjach przewody koncentryczne przekazują również napięcie. I nie chodzi tu bynajmniej o zasilanie przedwzmacniaczy w antenie. W instalacjach multiswitchowych, pracujących na dużych obiektach, gdzie odległości pomiędzy urządzeniem sterującym/przełączającym a konwerterem w antenie satelitarnej mierzymy w dziesiątkach metrów, materiał rdzenia/nośnika będzie miał zasadnicze znaczenie. Chodzi tu o napięciowe sterowanie wyborem polaryzacji. Przy słabej jakości nośniku spadki napięć mogą być na tyle duże, że interpretacja rodzaju wybranej polaryzacji (z pilota odbiornika SAT) może być wadliwa, co w efekcie da nam wybranie innego kanału niż żądany i przypisany dla danej polaryzacji. Jakież może być nasze zdziwienie, gdy po wybraniu z pilota kanału np. Discovery lub Planete+, odbiornik wyszuka nam program na kanale RTL7?
Ponadto rodzaj materiału, z którego wykonany jest rdzeń przewodu, ma również zasadnicze znaczenie dla trwałości pracy całej instalacji, bez zmiany jej parametrów. Dlatego przy wyborze kabla koncentrycznego należy zwracać uwagę również na ten element.
Drogi Panie. Jeżeli już napięcie tak spadło z powodu długości kabla że polaryzacja jest niewłaściw, to taka długość jest nieakceptowalna też dla sygnału RF.
Co do żyły środkowej…..
Stalowe miedziowane stosuje się w instalacjach sieci kablowych gdzie częste przełączanie abonentów w multitapach przy kablach z żyłą miedzianą powodowało wyginanie się oraz łamanie żyły w złączu F. Z chwilą pojawienia się złączy kompresyjnych zaszła potrzeba też poprawienia sztywności żyły środkowej. Stąd produkuje się kabel ze stalową żyłą miedziowaną gdzie jak pisze wyżej kolega, wykorzystuje się zjawisko naskórkowości. Przypomnę że stosuje się w kablach najwyższej jakości żyły miedziane srebrzone gdzie też wykorzystuje się to zjawisko.
W kwestii zjawiska naskórkowości ma Pan rację, jednak nie o tym pisaliśmy. Porównanie rezystancji z impedancją też jest mało fortunne. Tłumienie dla sygnału RF w kablu miedzianym jest zdecydowanie mniejsze niż dla sygnałów SAT. Przykładowo: dla dobrego kabla np. TT-113CU przyjmuje się ok. 20dB/100mb tłumienia dla górnych częstotliwości pasma UHF, a dla tego samego kabla w przypadku częstotliwości SAT liczonych już w GH to ok. 30dB/100mB. Różnica jest więc znaczna. W innych kablach jest podobnie, tylko inne będą wartości tych tłumień. M.in. również dlatego w Rozporządzeniu MTBiGM dotyczącym warunków technicznych, jakie muszą spełniać instalacje teletechniczne w nowych budynkach wielorodzinnych oraz użyteczności publicznej, warunkiem koniecznym prawidłowości wykonania takiej instalacji jest używanie kabli i przewodów miedzianych, zarówno koncentrycznych jak i telekomunikacyjnych (skrętka), i to o podwyższonych parametrach (kat. 5E, 6E). Rozporządzenie to dotyczy również instalacji na użytek przyszłych podłączeń do sieci operatorów kablowych.
A Gdzie kupie taki kabel jak wszystkie w marketach są miedziowane?
W sklepach specjalizujących się m.in. w sprzedaży sprzętu RTV/SAT. Zachęcamy do kontaktu z jednym z naszych autoryzowanych dystrybutorów